علائم بواسیر

اگر تا به حال هنگام اجابت مزاج احساس ناراحتی یا درد در ناحیۀ مقعد داشته‌اید، یا لکه‌های خون در مدفوع دیده‌اید، شاید این پرسش برایتان مطرح شود که این مشکل می‌تواند ناشی از بواسیر (هموروئید) باشد یا خیر. بسیاری از افراد حتی نام بواسیر را نیز با نوعی نگرانی و خجالت به زبان می‌آورند و همین موضوع باعث می‌شود دیرتر به فکر تشخیص و درمان بیفتند. اما واقعیت این است که تشخیص زودهنگام بواسیر و آشنایی با علائم بواسیر یکی از مهم‌ترین گام‌ها در پیشگیری از عوارض جدی‌تر و درمان به‌موقع است. به‌عنوان پزشکی که سال‌ها در حوزۀ بیماری‌های نشیمنگاهی به‌ویژه بواسیر فعالیت داشته‌ام، در این مقاله تصمیم گرفته‌ام به شکلی جامع و به‌روز، اطلاعات لازم دربارۀ علائم، علل، انواع، تشخیص و درمان بواسیر را ارائه کنم. علاوه بر این، با استناد به پژوهش‌های معتبر علمی و نیز تجربیات بالینی، توضیح خواهم داد که این بیماری چرا شایع است و چه افرادی بیشتر در معرض خطر قرار دارند. در ضمن، به این مسئله هم می‌پردازم که «آیا بواسیر خطرناک است؟» و اینکه در صورت مشاهده علائمی نظیر خونریزی، درد یا بیرون‌زدگی چه زمان باید حتماً به پزشک مراجعه کرد.

اما پیش از هر چیز، بهتر است بدانیم بواسیر چیست، چه قدمتی در تاریخ پزشکی دارد، مطالعات اخیر دربارۀ آن چه می‌گویند و چرا نام این بیماری گاهی برای خیلی‌ها همراه با استرس و خجالت است. توجه داشته باشید که اگرچه اطلاعاتی که در این مقاله می‌خوانید به شما کمک می‌کند تا آگاه‌تر باشید، اما هیچ چیز جایگزین معاینۀ پزشکی نمی‌شود. در صورت تداوم یا تشدید علائم، ضروری است به متخصص مراجعه کنید.

معرفی انواع بواسیر

همان‌گونه که اشاره شد، بواسیر بسته به محل بروز خود در دو شکل کلی ظاهر می‌شود: هموروئید داخلی و هموروئید خارجی. اما در این میان، ممکن است هموروئید دچار لخته خون نیز بشود و حالتی به نام «هموروئید ترومبوزه» (Thrombosed Hemorrhoid) شکل بگیرد که شدت درد بیشتری دارد. برای درک بهتر آنچه در بدن رخ می‌دهد، در ادامه مختصراً به انواع آن می‌پردازم:

• هموروئید داخلی: درون کانال مقعد، معمولاً در سطح بالاتری که انتهای رکتوم محسوب می‌شود، رخ می‌دهد. چون این ناحیه عصب حساس به درد کمتری دارد، ممکن است هموروئید داخلی درد چندانی نداشته باشد اما خونریزی هنگام دفع مدفوع معمولاً شاخص‌ترین نشانه است.
• هموروئید خارجی: این نوع در لبه مقعد و زیر پوست ناحیۀ خارجی رخ می‌دهد. اعصاب ناحیه خارجی مقعد بسیار حساس‌اند؛ به همین دلیل، اگر هموروئید خارجی ملتهب یا دچار لخته خون شود، درد و سوزش قابل‌توجهی ایجاد می‌کند.
• هموروئید ترومبوزه: در این حالت، داخل بافت هموروئیدی لخته خون تشکیل می‌شود. فشار ناگهانی، درد تند و تیرکشنده و تورم شدید از جمله علائم بارز هموروئید ترومبوزه است.

اکنون بیایید به جزئیات مربوط به علائم هموروئید داخلی، علائم هموروئید خارجی و علائم هموروئید ترومبوزه بپردازیم و ببینیم هرکدام چگونه خود را بروز می‌دهند.

علائم هموروئید داخلی

علائم هموروئید داخلی اغلب در مراحل اولیه ممکن است خفیف باشند و بیمار متوجه مشکل خود نشود. یکی از شایع‌ترین نشانه‌ها، خونریزی هنگام دفع مدفوع است. این خون معمولاً به رنگ روشن و روی سطح مدفوع یا روی دستمال توالت دیده می‌شود. گاهی احساس ناراحتی یا پری در داخل کانال مقعد نیز از علائم هموروئید داخلی است. اگر بواسیر داخلی بزرگ شود، احتمال بیرون‌زدگی (پرولاپس) نیز وجود دارد؛ در این شرایط، توده‌ای از کانال مقعد بیرون می‌زند که ممکن است هنگام اجابت مزاج یا حتی در حالت عادی محسوس باشد. این بیرون‌زدگی می‌تواند همراه با خارش، سوزش یا ترشح مخاطی باشد. درد شدید، البته، کمتر دیده می‌شود مگر اینکه بواسیر داخلی دچار عارضه شده باشد یا در اثر انقباض عضلات اسفنکتر مقعد، عروق ملتهب تحت فشار قرار گرفته باشند.

از آنجا که هموروئید داخلی در مراحل ابتدایی ممکن است درد نداشته باشد، بسیاری از افراد وقتی با خونریزی مواجه می‌شوند، نگران بیماری‌هایی جدی‌تر مانند سرطان روده یا پولیپ‌های کولورکتال می‌شوند. به همین دلیل، درصورت مشاهدۀ هرگونه خونریزی حین اجابت مزاج، مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق و معاینه ضروری است. حتی اگر تشخیص نهایی، هموروئید باشد و جای نگرانی جدی وجود نداشته باشد، درمان زودهنگام می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و عوارض بعدی را کاهش دهد.

علائم هموروئید خارجی

علائم هموروئید خارجی کمی متفاوت از نوع داخلی است زیرا عصب‌های حساس به درد در بخش بیرونی مقعد بیشتر هستند. به همین دلیل، بواسیر خارجی غالباً با درد، سوزش و حساسیت موضعی همراه است. ممکن است فرد هنگام نشستن، راه رفتن یا حتی لمس مقعد، احساس درد یا ناراحتی داشته باشد. وجود خارش یا سوزش در اطراف مقعد نیز بسیار شایع است؛ زیرا کشش پوست روی تودۀ متورم، ایجاد تحریک و التهاب می‌کند.

ممکن است فرد، یک برآمدگی یا توده را در لبه بیرونی مقعد لمس کند. اگر این برآمدگی به اندازۀ کافی بزرگ باشد، می‌تواند باعث احساس ناراحتی مداوم شود. در مواردی، خونریزی در بواسیر خارجی نیز رخ می‌دهد، اما نسبت به بواسیر داخلی کمتر دیده می‌شود مگر اینکه پوست روی تودۀ هموروئیدی دچار پارگی شود. اگر هموروئید خارجی دچار ترومبوز شود، درد بسیار شدید و ناگهانی خواهد بود؛ به طوری که افراد گاه تصور می‌کنند یک شیء خارجی در مقعدشان گیر کرده است.

علائم هموروئید ترومبوزه

علائم هموروئید ترومبوزه در هر دو نوع داخلی و خارجی ممکن است رخ دهد، اما در نوع خارجی شایع‌تر است. وقتی یک لختۀ خون در بافت هموروئیدی تشکیل می‌شود، درد معمولاً به شکل ناگهانی و شدید شروع می‌شود و در عرض چند ساعت به اوج می‌رسد. این درد ممکن است به حدی باشد که فرد نتواند به‌راحتی بنشیند یا حتی بخوابد. تورم قابل‌توجه، کبودی یا تیرگی در پوست اطراف مقعد، و گاهی ترشح خون در نتیجۀ پارگی لختۀ خون از دیگر علائم آن است. هموروئید ترومبوزه را باید به‌عنوان یک اورژانس نسبی در نظر گرفت، زیرا در صورت عدم رسیدگی سریع ممکن است عفونت یا زخم‌های عمیق‌تر به وجود آید. در موارد حاد، تخلیۀ لختۀ خون از طریق یک جراحی سرپایی (در صورت ارزیابی پزشک) می‌تواند درد بیمار را به‌سرعت کاهش دهد.

آیا بواسیر خطرناک است؟

پرسش رایج بسیاری از بیماران این است: «آیا بواسیر خطرناک است؟» پاسخ کوتاه این است که بواسیر در اغلب موارد تهدیدکنندۀ جدی برای زندگی نیست؛ اما بی‌توجهی به علائم آن می‌تواند مشکلات عدیده‌ای ایجاد کند. درد مزمن، خونریزی مکرر و آنمی (کم‌خونی) ناشی از خونریزی شدید، عفونت در توده‌های بواسیری یا شکل‌گیری زخم‌های مقعدی در موارد حاد، همگی از عوارضی هستند که اگر نسبت به بواسیر بی‌تفاوت باشیم، ممکن است گریبان‌گیرمان شوند. به این ترتیب، خطر اصلی بواسیر در عدم تشخیص یا عدم درمان به‌موقع است، نه در ذات خود بیماری. بنابراین، هرچند بواسیر بیماری کشنده‌ای نیست، اما می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش دهد و در موارد مزمن، عوارض ناخوشایندی به همراه داشته باشد.

علل و عوامل خطر در بروز علائم بواسیر در زنان و مردان

گرچه هر دو جنس زن و مرد در معرض ابتلا به بواسیر قرار دارند، اما برخی تفاوت‌ها در عوامل و میزان شیوع وجود دارد. به‌طورکلی، علائم بواسیر در زنان شباهت بسیار به مردان دارد (خونریزی، درد، خارش و…). بااین‌حال، برخی شرایط خاص در زنان، مانند بارداری، زایمان، تغییرات هورمونی و همچنین استفاده از بعضی روش‌های پیشگیری از بارداری، می‌تواند زمینه را برای بواسیر فراهم کند. در دوران بارداری، فشاری که رحم به رگ‌های لگنی وارد می‌کند، همراه با یبوست شایع در این دوران، از عوامل مهم بروز بواسیر هستند. افزون بر این، زنان گاهی در دورۀ قاعدگی دچار نوسانات هورمونی می‌شوند که احتمال یبوست را بالاتر می‌برد.

 

از سوی دیگر، برخی مشاغل یا عادات رفتاری در مردان، مثلاً وزنه‌برداری حرفه‌ای، رانندگی‌های طولانی یا نشستن پشت میز به مدت زیاد، باعث افزایش فشار شکمی و لگنی می‌شود. در نتیجه، علائم بواسیر در مردان نیز بسیار شایع است و در طیف گسترده‌ای از سنین مشاهده می‌شود. به‌عنوان مثال، مردان ورزشکاری که تمرینات سنگین مقاومتی دارند، احتمال دارد با بیرون‌زدگی‌های ناگهانی هموروئید مواجه شوند.

برای پاسخ به این پرسش که علت بواسیر در زنان چیست یا «چه عواملی در مردان بیشتر نقش دارد؟»، می‌توان گفت: رژیم غذایی نامناسب (کمبود فیبر)، کم‌آبی، نشستن طولانی، زور زدن به هنگام دفع، و ژنتیک، همگی فاکتورهایی‌اند که در هردو جنس به شکل مشترک یا اختصاصی نقش دارند. بنابراین، تفاوت چندانی در اصل ماهیت بیماری میان زن و مرد وجود ندارد و بیشتر عواملی مانند شرایط هورمونی و سبک زندگی است که احتمال بروز و شدت علائم بواسیر در زنان و مردان را متمایز می‌کند.

علائم بواسیر داخلی در زنان

برخی خانم‌ها این پرسش را مطرح می‌کنند که «علائم بواسیر داخلی در زنان چه تفاوتی با مردان دارد؟». در نگاه نخست، باید گفت که علائم اصلی بواسیر داخلی، نظیر خونریزی، بیرون‌زدگی توده از مقعد و احساس فشار یا پری، در زنان و مردان تفاوت کلانی ندارد. اما زنان ممکن است در دوران بارداری یا پس از زایمان، متوجه شوند که بواسیر داخلی‌شان شدیدتر شده یا از مرحلۀ خفیف به مرحلۀ حاد رسیده است. تغییرات هورمونی و فشاری که جنین به عروق لگنی وارد می‌کند، عوامل کلیدی در تشدید بواسیر داخلی محسوب می‌شوند. علاوه بر این، پس از زایمان طبیعی، به‌ویژه اگر طولانی و دشوار باشد، احتمال بروز بیرون‌زدگی هموروئید داخلی بیشتر می‌شود. در چنین شرایطی، مراجعه به متخصص و شروع درمان به‌موقع بسیار مهم است تا جلوی خونریزی شدید یا مشکلات بعدی گرفته شود.

علائم بواسیر در زنان و مردان: شباهت‌ها و تفاوت‌ها

• شباهت‌ها: درد، خارش، سوزش، خونریزی مقعدی، بیرون‌زدگی توده، احساس دفع ناکامل و احتمال عفونت یا زخم.
• تفاوت‌ها: در زنان، بارداری و زایمان از عوامل مهم تشدید بواسیر است. در مردان، گاه ورزش‌های سنگین و شغل‌های کم‌تحرک نقش اصلی را دارند. همچنین در برخی بانوان، تغییرات هورمونی می‌تواند بر میزان یبوست و تشدید بواسیر اثر بگذارد.

افزون بر این، شرایط اجتماعی و فرهنگی ممکن است باعث شود زنان یا مردان تمایل کمتری به بیان علائم خود داشته باشند و دیرتر به پزشک مراجعه کنند. بااین‌حال، آگاهی از علائم بواسیر در زنان و علائم بواسیر در مردان می‌تواند به هر فرد کمک کند که در صورت بروز مشکل، سریع‌تر اقدام کند و از عواقب شدیدتر پیشگیری کند.

علائم هموروئید و درمان آن

یکی از پرسش‌های متداول بیماران این است که «علائم هموروئید و درمان آن به چه شکل با هم ارتباط دارند؟» پاسخ این است که شدت و نوع علائم، تا حدی تعیین‌کنندۀ روش درمان مناسب است. اگر بواسیر در مرحلۀ خفیف تا متوسط باشد، درمان‌های خانگی و تغییر سبک زندگی می‌تواند بسیار مؤثر عمل کند. اما اگر علائم به حدی شدید شود که کیفیت زندگی بیمار را مختل کند (مانند درد و خونریزی مکرر یا بیرون‌زدگی بزرگ)، ممکن است روش‌های کم‌تهاجمی یا جراحی نیاز شود.

به‌طورکلی، روش‌های درمان بواسیر از مراحل ساده تا پیچیده به این صورت است:

1. درمان‌های خانگی: مصرف فیبر کافی، نوشیدن آب، نشستن در آب گرم (وان یا لگن مخصوص)، استفاده از پمادهای موضعی و اجتناب از نشستن طولانی.
2. دارودرمانی: استعمال کرم‌های ضدالتهاب، شیاف‌های حاوی هیدروکورتیزون یا ترکیبات قابض رگ‌ها، مصرف داروهای خوراکی تقویت‌کنندۀ عروق (مانند برخی فلاونوئیدها).
3. روش‌های کم‌تهاجمی: تزریق اسکلروتراپی، بستن باند لاستیکی (رابر بند)، انعقاد مادون‌قرمز، و لیزر.
4. جراحی: اگر بواسیر به مرحلۀ حاد یا عارضه‌دار برسد (مثلاً ترومبوزه‌های وسیع یا پرولاپس شدید)، جراحی سنتی یا با دستگاه استاپلر (Stapled Hemorrhoidopexy) ممکن است انجام شود.

طبیعی است که انتخاب روش درمان، به صلاحدید پزشک متخصص و بر اساس وضعیت بیمار صورت می‌گیرد. در اغلب موارد، اگر بیماری زود تشخیص داده شود، نیازی به جراحی نیست و با راهکارهای کمتر تهاجمی می‌توان علائم را کنترل یا برطرف کرد.

خدمات کلینیک روشنک در درمان بواسیر

با توجه به پیشرفت‌های چشمگیر در زمینۀ تشخیص و درمان بواسیر، امروزه دیگر لازم نیست بیماران دوران نقاهت طولانی یا دردهای شدید پس از جراحی را تجربه کنند. در این میان، کلینیک روشنک با بهره‌مندی از روش‌های نوین و تجهیزات پیشرفته، امکان درمان بواسیر به شیوه‌های کم‌تهاجمی یا حتی سرپایی را فراهم کرده است. در این کلینیک، پس از معاینۀ دقیق و بررسی وضعیت بیمار، بسته به نوع هموروئید (داخلی، خارجی یا ترومبوزه)، روش مناسب انتخاب می‌شود. بسیاری از بیماران بدون نیاز به بیهوشی عمومی و تنها با بی‌حسی موضعی یا آرام‌بخش سبک، تحت درمان قرار می‌گیرند و معمولاً در همان روز می‌توانند به منزل بازگردند.

نکته مهم این است که در کلینیک روشنک، به جنبه‌های پیشگیری و اصلاح سبک زندگی نیز توجه ویژه می‌شود. پس از درمان، توصیه‌های تغذیه‌ای و فعالیت بدنی مناسب به بیمار ارائه می‌شود تا احتمال بازگشت بیماری کاهش یابد. این رویکرد ترکیبی از درمان علمی و مراقبت‌های پس از آن سبب شده است تا بسیاری از بیماران از نتیجه درمان رضایت بالایی داشته باشند.

دو نقل قول از منابع معتبر

1. سازمان جهانی بهداشت (WHO) در گزارش سال ۲۰۲۱ خود اشاره می‌کند: «هموروئید یکی از رایج‌ترین علل مراجعه بیماران به بخش‌های جراحی عمومی است. اصلاح تغذیه، پرهیز از یبوست و تشخیص به‌موقع، اصلی‌ترین راهکار برای جلوگیری از پیشرفت آن است.»
2. پروفسور جان آندرسون، جراح کولورکتال در دانشگاه جانز هاپکینز، می‌گوید: «درد و خونریزی مکرر ناشی از هموروئید، در اکثر موارد با روش‌های سرپایی و کم‌تهاجمی قابل کنترل یا درمان قطعی است. اغلب بیمارانی که ما مشاهده می‌کنیم، زمانی مراجعه می‌کنند که بیماری به مرحلۀ پیشرفته رسیده است. مراجعه زودهنگام، کلید موفقیت در جلوگیری از عوارض بلندمدت بواسیر است.»

عوامل تشدیدکننده و راه‌های پیشگیری

عادات غلط در اجابت مزاج، یکی از مهم‌ترین عوامل تشدیدکنندۀ بواسیر است. برای مثال، نشستن طولانی روی توالت با مطالعه مجله یا استفاده از تلفن همراه، نه‌تنها می‌تواند باعث یبوست شود، بلکه در بلندمدت به اتساع رگ‌های مقعدی می‌انجامد. کاهش مصرف آب و فیبر غذایی نیز روند اجابت مزاج را دشوار و مدفوع را سفت می‌کند و فرد مجبور می‌شود زور بزند؛ این عمل مستمر در نهایت به بروز یا تشدید بواسیر می‌انجامد. همچنین، کم‌تحرکی و نشستن طولانی‌مدت پشت میز یا فرمان اتومبیل، عامل دیگری است که جریان خون در ناحیه لگن را کاهش می‌دهد.

برای پیشگیری از بروز یا عود بواسیر، بهتر است برخی اقدامات ساده را در سبک زندگی خود بگنجانیم:

1. نوشیدن آب کافی: حداقل ۶ تا ۸ لیوان آب در روز توصیه می‌شود.
2. مصرف فیبر بیشتر: میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات منابع غنی فیبر هستند.
3. ورزش و تحرک روزانه: پیاده‌روی، شنا یا دوچرخه‌سواری سبک می‌تواند به بهبود گردش خون کمک کند و باعث منظم‌شدن اجابت مزاج شود.
4. کاهش نشستن طولانی روی توالت: حداکثر ۵ تا ۱۰ دقیقه روی توالت وقت بگذارید و در صورت عدم دفع، برای مدتی بلند شوید و مجدداً بعد از مدتی امتحان کنید.
5. مدیریت وزن: در صورت داشتن اضافه‌وزن، با مشاورۀ پزشک و متخصص تغذیه، وزن خود را به محدوده سالم برسانید.

این اقدامات ساده می‌توانند تأثیر شگرفی بر کاهش علائم بواسیر و پیشگیری از عود آن داشته باشند.

نگاهی به یک مثال واقعی (Case Study)

اجازه دهید مثالی از یکی از بیمارانم (با نام مستعار) مطرح کنم. خانم سحر، ۳۲ ساله، کارمند یک شرکت خصوصی بود و به علت مشغلۀ زیاد روزانه، زمان زیادی را پشت میز سپری می‌کرد. او با شکایت از خونریزی خفیف حین اجابت مزاج و درد مقطعی در ناحیه مقعد به من مراجعه کرد. با معاینۀ تخصصی مشخص شد که دچار هموروئید داخلی درجۀ ۲ است. در این مرحله، علائم شدید نبود، اما سحر ابراز می‌کرد به‌خاطر ترس از درد و شرم از مشکل، مدت‌ها مراجعه به پزشک را عقب انداخته بود.

پس از مشورت و بررسی شرایط کاری و غذایی او، تصمیم گرفتیم ابتدا با تغییر عادات غذایی (افزایش فیبر، مصرف آب بیشتر)، نشستن در آب گرم، استفاده از پماد موضعی و رعایت فواصل استراحت در محل کار، بیماری را کنترل کنیم. او هر یک ساعت یک‌بار از جای خود بلند می‌شد، حرکات کششی انجام می‌داد و سعی می‌کرد در زمان اجابت مزاج، عجله نکند و همچنین زیاد در توالت ننشیند. در عرض ۴ هفته، علائمش به‌شدت کاهش یافت و خونریزی کاملاً برطرف شد. این مثال نشان می‌دهد که در صورت تشخیص به‌موقع و رعایت توصیه‌های پزشکی، حتی بدون نیاز به روش‌های پیچیده می‌توان بواسیر را مهار کرد.

درمان‌های خانگی و دارویی

پیش‌تر اشاره کردم که علائم هموروئید و درمان آن بسته به شدت بیماری، رویکردهای متفاوتی می‌طلبد. در مراحل اولیه، درمان‌های خانگی می‌توانند بسیار مؤثر باشند:

• افزایش فیبر و آب: همان‌طور که گفته شد، مدفوع نرم و اجابت مزاج منظم، فشار بر مقعد را کاهش می‌دهد.
• حمام نشیمن (Sitz bath): نشستن در آب ولرم (نه خیلی داغ) به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، دو تا سه بار در روز، سبب آرام‌شدن عضلات و بهبود جریان خون در ناحیه می‌شود.
• کمپرس سرد: استفاده از کمپرس یخ می‌تواند در کاهش التهاب و درد مفید باشد.
• پمادها و شیاف‌های موضعی: برخی فرآورده‌های دارویی حاوی هیدروکورتیزون یا ترکیبات ضدالتهاب، رگ‌های متورم را تسکین می‌دهند.

اگر بواسیر شدیدتر باشد، داروهای خوراکی تقویت‌کننده عروق یا ملین‌های تجویزشدۀ پزشک هم کمک‌کننده هستند. البته، خوددرمانی با پمادها یا ملین‌ها ممکن است عوارضی داشته باشد؛ بنابراین توصیه می‌کنم حتماً با پزشک مشورت کنید تا دچار عوارض ناخواسته نشوید.

روش‌های کم‌تهاجمی و جراحی

درصورت پیشرفته‌بودن بواسیر، یا هنگامی‌که درمان‌های خانگی و دارویی اثربخشی کافی نداشته باشند، پزشک ممکن است روش‌های کم‌تهاجمی یا جراحی را توصیه کند. برخی از این روش‌ها عبارت‌اند از:

1. رابر بند لیگیشن (Rubber Band Ligation): در این روش، پایه بواسیر با یک باند لاستیکی بسته می‌شود تا خون‌رسانی به توده قطع شود. توده هموروئیدی ظرف چند روز خشک و دفع می‌شود. این روش معمولاً برای هموروئید داخلی استفاده می‌شود.
2. اسکلروتراپی (Sclerotherapy): تزریق محلول شیمیایی در عروق هموروئیدی که باعث چروکیده‌شدن توده می‌شود.
3. انعقاد مادون‌قرمز (Infrared Coagulation): در این تکنیک، پرتو مادون‌قرمز به بافت هموروئیدی تابیده می‌شود و موجب انعقاد رگ‌های متورم می‌گردد.
4. لیزر درمانی: از روش‌های نوین و کم‌تهاجمی است که با دقت بالا، رگ‌های ملتهب را منقبض و تخریب می‌کند و دوره نقاهت کوتاه‌تری نسبت به جراحی سنتی دارد.
5. جراحی سنتی (Hemorrhoidectomy): اگر هموروئید خیلی بزرگ باشد و روش‌های دیگر پاسخ ندهد، جراحی سنتی ضروری است. این جراحی زیر بیهوشی یا بی‌حسی نخاعی انجام می‌شود و توده بواسیر به طور کامل برداشته می‌شود.
6. استاپلد هموروئیدوپکسی (Stapled Hemorrhoidopexy): روشی که با دستگاه استاپلر انجام می‌شود و بواسیر داخلی را به بالا می‌کشد و در جایش ثابت می‌کند، درنتیجه خون‌رسانی به آن کاهش می‌یابد و توده جمع می‌شود.

در کلینیک روشنک، بسته به درجۀ بیماری و شرایط بیمار، پزشکان متخصص تشخیص می‌دهند کدام روش مناسب‌تر است. بسیاری از بیماران از اینکه گمان می‌کردند حتماً باید جراحی باز انجام دهند و پس از اطلاع از روش‌های کم‌تهاجمی آسوده خاطر شده‌اند، ابراز خرسندی می‌کنند. چراکه این روش‌ها اغلب درد کمتری دارد و دورۀ نقاهتشان بسیار کوتاه‌تر است.

عوارض احتمالی بواسیر و اهمیت تشخیص زودهنگام

پیش‌تر گفتیم آیا بواسیر خطرناک است؟ در بیشتر موارد مستقیماً خطر جانی ندارد، اما بی‌توجهی به درمان و تداوم عوامل تشدیدکننده می‌تواند عوارض دردناک یا حتی خطرناکی ایجاد کند. برخی از عوارض شایع عبارت‌اند از:

• خونریزی مزمن: اگر هموروئید به شکل مکرر خونریزی کند، احتمال کم‌خونی (آنمی) وجود دارد که منجر به خستگی، رنگ‌پریدگی و تپش قلب می‌شود.
• ترومبوز و لخته خون: شکل‌گیری لختۀ خون در هموروئید خارجی یا داخلی می‌تواند درد شدید و ناگهانی ایجاد کند.
• عفونت: در موارد نادر، بواسیر ترومبوزه یا زخمی ممکن است عفونی شود و عوارض ثانویه جدی به دنبال داشته باشد.
• پرولاپس (بیرون‌زدگی): بیرون‌زدگی بواسیر از کانال مقعد ممکن است با انقباض عضلات مقعدی همراه شود و درد بسیار شدیدی ایجاد کند.

تمام این موارد نشان می‌دهد که تشخیص و درمان زودهنگام، بزرگ‌ترین لطفی است که فرد می‌تواند به خود بکند. همان‌گونه که پروفسور آندرسون از دانشگاه جانز هاپکینز در نقل قول پیشین اشاره کرد، مراجعه دیرهنگام بیماران، کار را دشوارتر می‌کند و گاهی باعث نیاز به جراحی‌های پرهزینه و پرعارضه می‌شود. پس اگر هر کدام از علائم بواسیر را در خود مشاهده کردید، بهتر است هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید.

سخن نهایی

بواسیر یا هموروئید، یک بیماری بسیار رایج است که می‌تواند در نتیجه سبک زندگی کم‌تحرک، رژیم غذایی نامناسب، یبوست، بارداری و عوامل ژنتیکی رخ دهد. علائم بواسیر در زنان و مردان شباهت‌های زیادی دارد، اما زنان در دوران بارداری یا بعد از زایمان ممکن است بیشتر دچار تشدید علائم شوند. علائم بواسیر داخلی در زنان نیز مشابه مردان است، اما عوامل هورمونی و فشارهای ناشی از رحم می‌تواند بیماری را پیچیده‌تر کند.

شناخت بواسیر و انواع آن (داخلی، خارجی و ترومبوزه) و آگاهی از نشانه‌های خاص هرکدام، کمک می‌کند تشخیص زودتر و درمان مؤثرتری صورت گیرد. پاسخ به پرسش «آیا بواسیر خطرناک است؟» این است که در اکثر موارد خیر، اما می‌تواند به درد مزمن، خونریزی مکرر و حتی کم‌خونی بیانجامد. بنابراین نباید آن را دست‌کم گرفت. بسیاری از عوارض با تشخیص دیرهنگام تشدید می‌شوند و ممکن است نیاز به جراحی‌های تهاجمی‌تری باشد.

در اغلب موارد، درمان‌های خانگی و کم‌تهاجمی مانند اسکلروتراپی، بستن باند لاستیکی، لیزر یا حتی داروهای موضعی می‌توانند علائم را کنترل کرده و بیماری را مهار کنند. با رعایت توصیه‌های تغذیه‌ای، افزایش مصرف فیبر، نوشیدن آب کافی و کاهش عوامل فشاری بر ناحیۀ مقعد، می‌توان از عود مجدد جلوگیری کرد. اگر هم بیماری به مراحل پیشرفته برسد، روش‌های جراحی و استاپلر در دسترس هستند که در کلینیک روشنک توسط متخصصان مجرب انجام می‌شوند.

آنچه در این مقاله خواندید، تلاش صمیمانه‌ای بود برای پاسخ به پرسش‌های رایج دربارۀ علائم هموروئید و درمان آن، همچنین بررسی جنبه‌های مختلف این بیماری از تعریف تا تاریخچه، آخرین مطالعات و روش‌های نوین درمانی. با توجه به شایع‌بودن بواسیر، توصیه می‌کنم در صورت بروز هرگونه خونریزی، درد یا تودۀ مشکوک در ناحیۀ مقعد، هرچه سریع‌تر برای بررسی تخصصی اقدام کنید. سلامتی ارزشمندتر از آن است که به دلیل شرم یا ترس، از درمان و تشخیص مناسب غافل بمانیم.

پرسش‌های متداول

چگونه بفهمم علائم بواسیر دارم؟

اگر هنگام اجابت مزاج خون روشن روی دستمال مشاهده می‌کنید، در ناحیۀ مقعد احساس درد، خارش یا برآمدگی دارید، یا هنگام نشستن طولانی دچار ناراحتی مداوم می‌شوید، ممکن است دچار بواسیر باشید. تشخیص قطعی از طریق معاینه پزشک صورت می‌گیرد.

آیا علائم بواسیر باعث خونریزی شدید می‌شود؟

خونریزی در بواسیر معمولاً خفیف تا متوسط است؛ اما در برخی موارد پیشرفته، می‌تواند شدیدتر باشد و منجر به کم‌خونی شود. اگر خونریزی مداوم یا زیاد دارید، حتماً با یک متخصص مشورت کنید.

چه زمان باید برای معاینه به پزشک مراجعه کنم؟

اگر درد، سوزش یا خونریزی مقعدی بیش از چند روز ادامه دارد، توده‌ای بیرون‌زده حس می‌کنید یا دفع مدفوعتان دشوار و همراه با درد شده، بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید. درمان زودهنگام مانع تشدید علائم می‌شود.

علت بواسیر در زنان چیست و آیا بارداری تأثیر زیادی دارد؟

علل اصلی در هر دو جنس شامل یبوست، کم‌تحرکی، رژیم غذایی نامناسب و عوامل ژنتیکی است. بااین‌حال در زنان، بارداری و زایمان می‌تواند نقش بسیار مهمی داشته باشد؛ چون فشار رحم و تغییرات هورمونی زمینه‌ساز بروز بواسیر داخلی یا خارجی می‌شود.

آیا بواسیر درمان قطعی دارد؟

بله، روش‌های متنوعی از درمان‌های خانگی تا جراحی وجود دارد. در مراحل اولیه، مراقبت‌های خانگی و کم‌تهاجمی به موفقیت بالایی می‌رسند. اگر بیماری پیشرفته شود، جراحی هموروئید (سنتی یا استاپلر) امکان برطرف‌کردن قطعی آن را فراهم می‌کند. رعایت توصیه‌های پیشگیرانه پس از درمان، احتمال عود را پایین می‌آورد.

منابع علمی معتبر

1. The American Society of Colon and Rectal Surgeons. (n.d.).
   https://fascrs.org/patients/disease-condition/hemorrhoids
2. Mayo Clinic – Hemorrhoids. (n.d.).
   https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hemorrhoids/
3. World Health Organization (WHO). “Global Health Estimates on Digestive Diseases, 2021.” (Summary report)

در پایان، یادآوری می‌کنم که تشخیص و درمان بواسیر امری تخصصی است و لازم است با مراجعه به پزشک، راهکار مناسب برای هر فرد تعیین شود. از آنجا که علائم بواسیر می‌تواند کیفیت زندگی را مختل کند، توصیه می‌کنم با مشاهده هر نشانه‌ای از خونریزی، درد یا ناراحتی در ناحیۀ مقعد، به‌سرعت برای بررسی و درمان به پزشک متخصص مراجعه کنید. در کلینیک روشنک، با بهره‌گیری از روش‌های نوین و رویکرد چندجانبه (از اصلاح تغذیه تا درمان‌های کم‌تهاجمی و جراحی در صورت نیاز)، تلاش می‌کنیم تجربه‌ای موفق و کم‌دردسر را برای بیماران رقم بزنیم. صحت و آرامش شما هدف اصلی ماست.