بسیاری از افرادی که تحت عمل جراحی فیستول مقعدی قرار می‌گیرند، با پرسش‌ها و دغدغه‌های متعددی روبه‌رو هستند؛ از جمله این‌که چرا پس از جراحی، ترشحات زرد رنگ مشاهده می‌کنند یا به چه دلیل گاهی خونریزی به شکل خفیف یا گاه شدید رخ می‌دهد. گاه این پرسش نیز مطرح می‌شود که چگونه متوجه عفونت فیستول شویم؟ یا اصولاً علت ترشحات زرد رنگ و خونریزی بعد از عمل فیستول چیست؟

افزون بر این، پرسش‌هایی درباره چند روز بعد از عمل فیستول ترشح چرکی دارد؟ و علت خارش بعد از عمل فیستول نیز میان بیماران رواج دارد. همه این پرسش‌ها نشان می‌دهد که آگاهی از روند طبیعی ترشحات، درد، خارش و حتی خونریزی پس از جراحی فیستول تا چه اندازه اهمیت دارد. گاهی ممکن است بروز چنین علائمی نگران‌کننده به نظر برسد؛ اما اگر اطلاعات درستی درباره چرایی وقوع آنها و زمان مراجعه مجدد به پزشک داشته باشیم، می‌توانیم با اطمینان بیشتری روند بهبودی را طی کنیم. از سوی دیگر، برخی افراد نیز می‌خواهند بدانند علت خونریزی بعد از عمل فیستول چیست و در چه مواقعی باید حتماً به پزشک مراجعه کرد.

در کنار تمام این موارد، مسئله مهم دیگری هم وجود دارد و آن نگرانی در مورد بی‌اختیاری بعد از عمل فیستول است؛ اینکه آیا این جراحی می‌تواند کنترل مدفوع را مختل کند یا خیر و چگونه می‌شود از این عارضه پیشگیری کرد. همچنین رعایت نکات مراقبتی پس از عمل نیز بسیار مهم است تا جلوی عفونت یا هر عارضه دیگری گرفته شود. به همین دلیل دانستن مواردی که باید بعد از عمل فیستول رعایت کنیم نه‌تنها به بهبودی سریع‌تر کمک می‌کند، بلکه باعث می‌شود ذهن بیمار از استرس‌ها و نگرانی‌های معمول پس از جراحی رها شود.

در این مقاله تلاش می‌کنم به عنوان یک پزشک باتجربه در حوزه بیماری‌های مقعدی و جراحی‌های مرتبط، همه این مسائل را به زبان ساده و در عین حال علمی و تخصصی توضیح دهم. همچنین در خلال توضیحات، به دیگر موضوعات تکمیلی مثل سایر عوارض دوره نقاهت فیستول مقعدی اشاره خواهم کرد. در بخشی از مقاله هم درباره خدمات کلینیک روشنک صحبت می‌کنم؛ کلینیکی که با بهره‌مندی از روش‌های کم‌تهاجمی و دستگاه‌های پیشرفته، سعی دارد بهترین خدمات را در حیطه تشخیص و درمان فیستول ارائه دهد.

مروری بر روند عمل جراحی فیستول

قبل از آنکه به طور مشخص به علت ترشحات زرد رنگ و خونریزی بعد از عمل فیستول چیست؟ بپردازیم، بهتر است مروری کوتاه بر عمل جراحی فیستول داشته باشیم. بسته به عمق و محل قرارگیری فیستول، و همچنین بسته به اینکه آیا یک یا چند کانال خروجی دارد، جراح روش مناسب را انتخاب می‌کند. در روش‌های سنتی‌تر، جراح همه بافت‌های فیستول را باز یا حذف می‌کند تا مجرا از بین برود. گرچه این کار گاهی موفقیت‌آمیز است، اما می‌تواند خطر آسیب به عضلات اسفنکتر مقعدی را افزایش دهد.

در برخی موارد، روش موسوم به «نخ ستون» (Seton) به کار می‌رود که در آن یک نخ مخصوص از مسیر فیستول عبور داده می‌شود تا به تدریج باعث برش بافت و از بین رفتن مجرا شود. روش دیگر، قرار دادن پلاگ‌های بیولوژیک یا تزریق چسب فیبرینی است که کمک می‌کند کانال فیستول بسته و ترمیم شود. در سال‌های اخیر، روش‌های لیزری با ایجاد گرما و از بین بردن بافت بیمار، تلاش می‌کنند با کمترین برش و آسیب، فیستول را مسدود سازند.

طبیعی است که بعد از هر نوع عملی، ناحیه جراحی‌شده دچار التهاب، زخم و احتمالاً ترشح شود؛ این یک واکنش بدنی برای پاکسازی بافت آسیب‌دیده و جلوگیری از عفونت است. گاهی بخیه‌ها یا بخشی از بافت تازه‌بهبودیافته هم ممکن است خونریزی اندک داشته باشد که لزوماً نشانه خطر نیست. با این حال، در صورتی که ترشحات به رنگ زرد چرکی و دارای بوی نامطبوع باشند یا خونریزی بیش از حد معمول باشد و همراه درد شدید یا تب و لرز رخ دهد، احتمال وجود عفونت یا عود بیماری بالا می‌رود و نیاز به مداخله پزشکی خواهد بود.

علت ترشحات زرد رنگ و خونریزی بعد از عمل فیستول چیست؟

حال برسیم به یکی از مهم‌ترین پرسش‌هایی که در ذهن بیشتر بیماران نقش می‌بندد: علت ترشحات زرد رنگ و خونریزی بعد از عمل فیستول چیست؟ به طور خلاصه، این ترشحات معمولاً نتیجه تجمع مایع التهابی (exudate) در بافت‌های اطراف زخم و عمل پاکسازی طبیعی بدن است. در روزهای ابتدایی پس از عمل، بدن سعی دارد عفونت‌ها و سلول‌های مرده را از طریق ترشحات تخلیه کند.

ترشحات زردرنگ یا کمی شفاف متمایل به زرد، ممکن است نشانه طبیعی ترمیم زخم باشد؛ اما اگر این ترشحات چرکی، ضخیم و بدبو شوند و رنگ آن‌ها از زرد به سبز یا قهوه‌ای تغییر کند، یا همراه با خونریزی و درد شدید باشند، باید به عفونت مشکوک شد. خونریزی مختصر و لکه‌بینی نیز ممکن است نشان‌دهنده درگیری عروق مویرگی سطح زخم باشد. گاهی بخیه‌ها یا بافت در حال ترمیم، با حرکت روده یا لمس دستمال دچار پارگی‌های ریز می‌شود و خونریزی خفیفی رخ می‌دهد. به همین دلیل است که استراحت کافی، رعایت بهداشت و پرهیز از دستکاری محل عمل اهمیت بالایی دارد.

چگونه متوجه عفونت فیستول شویم؟

پرسش بعدی که بسیاری از بیماران مطرح می‌کنند این است که چگونه متوجه عفونت فیستول شویم؟ نشانه‌های بالینی عفونت پس از عمل ممکن است شامل تب و لرز، قرمزی و گرمای موضع عمل، درد شدید و پایدار، ترشحات چرکی بدبو و حتی احساس ناتوانی و خستگی مفرط باشد.
در صورتی که همراه با این ترشحات، بیمار دچار ورم موضعی و قرمزی اطراف ناحیه مقعد یا مشاهده مکرر خونریزی پررنگ (نه فقط لکه‌های خون)، یا افزایش دمای بدن شود، باید هر چه سریع‌تر با پزشک خود تماس بگیرد. زیرا عفونت‌های بعد از عمل، به‌خصوص در ناحیه حساسی مانند مقعد، می‌توانند گسترش یابند و فیستول را پیچیده‌تر کنند.
اگر بیمار حس می‌کند ترشحات چرکی روزبه‌روز بیشتر می‌شود یا بوی نامطبوع دارد و حالت عادی ندارد، باید در اولین فرصت تحت معاینه قرار گیرد. پزشک احتمالاً از آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی یا موضعی و در برخی موارد از تخلیه جراحی مجدد برای کنترل عفونت استفاده می‌کند.

چند روز بعد از عمل فیستول ترشح چرکی دارد؟

در روزهای ابتدایی پس از عمل، احتمال مشاهده ترشحات چرکی یا خونی کاملاً طبیعی است. اما پرسشی که اغلب بیماران می‌پرسند این است که چند روز بعد از عمل فیستول ترشح چرکی دارد؟ پاسخ دقیق به شرایط فردی بیمار، میزان گستردگی عمل و نوع بخیه یا روش جراحی بستگی دارد. با این حال، به طور کلی می‌توان گفت ترشحات خفیف، تا ۲ الی ۳ هفته نخست قابل انتظار است.
در بسیاری از موارد، ترشحات چرکی خفیف پس از یک هفته رو به کاهش می‌رود و به مرور جای خود را به ترشحات شفاف یا زرد کم‌رنگ می‌دهد؛ اما اگر پس از این دوره، همچنان چرک غلیظ و بدبو ادامه داشته باشد، بایستی بررسی دقیق‌تری صورت بگیرد. گاهی تداوم ترشحات پرحجم، نمایانگر باقی‌ماندن بخشی از مجرا یا تشکیل آبسه جدید است. به همین خاطر توصیه می‌شود بیماران در هفته‌های اول بعد از جراحی، ویزیت‌های منظم داشته باشند و در صورت مشاهده تغییر ناگهانی در رنگ، بو یا مقدار ترشحات، پزشک را مطلع کنند.

علت خارش بعد از عمل فیستول

برخی بیماران پس از جراحی فیستول، دچار خارش شدید در ناحیه مقعد می‌شوند و نگرانند که این خارش، نشانه‌ای از عدم موفقیت جراحی یا بروز عفونت باشد. سوال معمولی که مطرح می‌شود این است که علت خارش بعد از عمل فیستول چیست؟ در بسیاری از موارد، خارش به دلیل ترمیم لایه‌های پوستی و مخاطی رخ می‌دهد. وقتی پوست و بافت نرم در حال بهبود است، سلول‌های جدید شکل می‌گیرند و جریان خون در محل زخم افزایش می‌یابد. این فرآیند ترمیم گاهی می‌تواند با حس خارش همراه باشد.
از سوی دیگر، باقی ماندن ترشحات بر روی پوست مقعد یا رعایت نکردن بهداشت می‌تواند موجب تحریک پوست و خارش شود. بهتر است بیمار با صابون‌های ملایم و بدون عطر و رایحه، ناحیه را شستشو دهد و آن را به آرامی خشک کند. استفاده از پمادهای موضعی التیام‌بخش و اجتناب از خاراندن شدید هم می‌تواند به کاهش خارش کمک کند. با این حال، اگر خارش همراه با قرمزی و ترشحات بدبو باشد، باید احتمال عفونت یا واکنش‌های آلرژیک به برخی داروها (مثل پمادهای آنتی‌بیوتیک یا ضدعفونی‌کننده) بررسی شود.

علت خونریزی بعد از عمل فیستول

همان‌گونه که پیش‌تر اشاره شد، خونریزی خفیف تا متوسط در روزهای نخست پس از جراحی فیستول غیرعادی نیست. اما برخی از افراد دچار خونریزی شدید می‌شوند که می‌تواند نگران‌کننده باشد. علت خونریزی بعد از عمل فیستول به عوامل مختلفی برمی‌گردد؛ از جمله نوع روش جراحی، عمق برش‌ها، درگیری رگ‌های خونی و میزان آسیب به بافت‌های اطراف.
در عمل‌های تهاجمی‌تر، احتمال آسیب گسترده‌تری به رگ‌های ناحیه مقعد وجود دارد و در نتیجه ممکن است بیمار تا چند روز بعد از جراحی، هنگام اجابت مزاج یا در حالت عادی، لکۀ خون در لباس زیر مشاهده کند. در برخی موارد هم اگر زخم جراحی دقیق بسته نشده یا هنگام تخلیه مدفوع تحت فشار قرار گیرد، می‌تواند موجب خونریزی مجدد شود.

بی‌اختیاری بعد از عمل فیستول

بسیاری از بیماران درباره بی‌اختیاری بعد از عمل فیستول ابراز نگرانی می‌کنند؛ یعنی اینکه نکند پس از جراحی، دچار مشکل در کنترل مدفوع یا گاز روده شوند. در عمل‌های سنتی که بخش قابل توجهی از اسفنکتر آسیب می‌بیند، احتمال وقوع بی‌اختیاری وجود دارد؛ اما خوشبختانه در سال‌های اخیر، با روش‌های کم‌تهاجمی و تکنیک‌هایی مانند اسفنکتروتومی محدود یا روش لیزری، می‌توان تا حد زیادی از دستکاری بیش از حد اسفنکتر جلوگیری کرد و به این ترتیب، مشکل بی‌اختیاری را به حداقل رساند.
بی‌اختیاری جزئی (مثلاً دفع ناخواسته گاز یا ترشحات مایع) ممکن است در برخی افراد تا چند هفته پس از عمل ادامه داشته باشد و کم‌کم با تقویت عضلات کف لگن و ترمیم جای زخم، برطرف شود. انجام تمرینات کگل (Kegel)، رعایت رژیم غذایی پرفیبر و مصرف مایعات کافی می‌تواند در بهبود سریع‌تر نقش داشته باشد. با این حال، اگر بی‌اختیاری پس از چند ماه همچنان پایدار باشد، باید بررسی تخصصی بیشتری صورت گیرد.

مواردی که باید بعد از عمل فیستول رعایت کنیم

برای تسریع در روند بهبودی و پیشگیری از عوارض ناخواسته، لازم است به توصیه‌های مراقبتی پس از جراحی توجه ویژه داشت. مواردی که باید بعد از عمل فیستول رعایت کنیم به طور کلی عبارتند از:

1. رعایت بهداشت و شستشوی منظم: ناحیه جراحی‌شده را دست‌کم روزی دو بار با آب ولرم و صابون غیرعطری شستشو داده و سپس به آرامی خشک کنید.
2. تعویض پانسمان: اگر از پانسمان یا گاز استریل در محل زخم استفاده می‌کنید، آن را طبق توصیه پزشک به طور مرتب عوض کنید تا محیط مرطوب و آلوده باقی نماند.
3. استفاده از حمام سیتز (Sitz Bath): نشستن در تشت آب ولرم و تمیز، با یا بدون داروهای ضدعفونی‌کننده، می‌تواند در کاهش درد، خارش و التهاب مؤثر باشد.
4. پرهیز از نشستن طولانی: بهتر است از بالش‌های مخصوص نشیمنگاه استفاده کنید تا فشاری به محل عمل وارد نشود. نشستن طولانی روی سطوح سخت هم می‌تواند زخم را تحریک کند.
5. مصرف کافی مایعات و فیبر: برای جلوگیری از یبوست و سفت شدن مدفوع، حتماً روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب بنوشید و میوه و سبزیجات را در رژیم غذایی بگنجانید.
6. پرهیز از زور زدن هنگام اجابت مزاج: زور زدن باعث وارد شدن فشار به بخیه‌ها و زخم می‌شود و می‌تواند به خونریزی یا باز شدن زخم منجر شود.
7. استفاده از داروهای تجویزشده: اگر پزشک آنتی‌بیوتیک یا داروی خاصی برای کنترل درد یا التهاب تجویز کرده، آن را طبق دستور مصرف کنید.
8. تمرینات تقویت‌کننده لگن: در صورت صلاحدید پزشک و پس از چند هفته، انجام ورزش‌های کگل برای تقویت عضلات کف لگن و بهبود عملکرد مقعد توصیه می‌شود.

سایر عوارض دوره نقاهت فیستول مقعدی

علاوه بر مواردی که تاکنون گفتیم، سایر عوارض دوره نقاهت فیستول مقعدی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• عفونت مجدد: اگر فیستول به طور کامل خارج و تخلیه نشود یا بخشی از بافت چرکی باقی بماند، امکان عفونت ثانویه وجود دارد.
• ایجاد تونل فرعی: گاهی مسیرهای فرعی جدیدی در کنار مسیر اصلی ایجاد می‌شوند که روند درمان را دشوارتر می‌کنند و ممکن است به جراحی مجدد نیاز باشد.
• تنگی مقعد: در برخی موارد (به‌ویژه در جراحی‌های وسیع)، جای زخم می‌تواند با ایجاد بافت جوشگاهی (اسکار) موجب تنگی مقعد شود.
• درد مزمن: بعضی بیماران مدت طولانی پس از بهبود ظاهری، همچنان از درد دوره‌ای رنج می‌برند. ممکن است عامل آن بهبود ناقص عصب‌ها یا باقی‌ماندن التهاب باشد.
• ایجاد برآمدگی در ناحیه بخیه: این برآمدگی‌ها که گاه تجمع سرم یا بافت اسکار است، ممکن است ظاهری ناخوشایند داشته باشند، اما اغلب خطری جدی ایجاد نمی‌کنند.

روش‌های نوین و خدمات کلینیک روشنک

امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی، رویکردهای درمانی جدیدی برای عمل فیستول مقعدی معرفی شده‌اند که کمتر تهاجمی بوده و عوارض جانبی کمتری دارند. در کلینیک روشنک نیز از تجهیزات پیشرفته برای تشخیص و درمان انواع فیستول استفاده می‌شود. رویکرد کلینیک بر این است که با حداقل برش جراحی یا با بهره‌گیری از ابزارهای لیزری، مسیر فیستول به‌طور دقیق شناسایی و حذف گردد و تا جای ممکن از آسیب به عضلات اسفنکتر مقعد جلوگیری شود.

نتایج برخی از این روش‌های جدید امیدوارکننده است و به بیماران کمک می‌کند در مقایسه با جراحی‌های باز سنتی، دوره نقاهت کوتاه‌تری داشته باشند و با احتمال کمتری دچار خونریزی یا بی‌اختیاری شوند. به عنوان نمونه، فناوری لیزر دیود (Diode Laser) یا استفاده از چسب‌های زیستی (Fibrin Glue) در برخی موارد، به بسته شدن مجرای فیستول به‌ شکل مؤثر و سریع کمک می‌کند.

در کلینیک روشنک، به دلیل گردآوری تیمی متشکل از جراحان ماهر و باتجربه در زمینه‌ی بیماری‌های مقعدی، احتمال بروز مشکلاتی مانند عفونت پس از عمل کاهش می‌یابد و در صورت بروز علائمی نظیر ترشحات غیرعادی، خونریزی شدید یا درد مفرط، بیمار می‌تواند به سرعت و با کمترین دغدغه تحت معاینه مجدد قرار بگیرد.

دو نقل قول مستقیم از مراجع علمی و پزشکان متخصص

1. دکتر جیمز آر. جانسون (متخصص کولورکتال در انجمن جراحان آمریکا) در مقاله‌ای در سال ۲۰۲۰ می‌گوید: «کنترل دقیق عفونت و به‌کارگیری تکنیک‌های کم‌تهاجمی در جراحی فیستول، دو عامل کلیدی در پیشگیری از عود بیماری و کاهش دوران نقاهت هستند.»
2. در بیانیه انجمن گوارش و جراحی کولورکتال بریتانیا (۲۰۱۹) آمده است: «برای مدیریت موفق فیستول مقعدی، ارزیابی جامع آناتومی مجرای فیستول با کمک تصویربرداری دقیق (مانند سونوگرافی داخل مقعدی) و رویکرد جراحی حداقلی در اولویت قرار دارد.»

مطالعه موردی (Case Study)

آقای م.ک ۴۰ساله، با سابقه درد و تورم چرکی در اطراف مقعد، پس از تشخیص فیستول بین اسفنکتر داخلی و خارجی، تحت عمل جراحی با روش کم‌تهاجمی لیزر قرار گرفت. او پس از جراحی، متوجه ترشحات زرد کم‌رنگ و خونریزی خفیف در هفته اول شد. با مشورت جراح، متوجه شد که این موضوع در عمل‌های لیزری جزئی از روند طبیعی پاکسازی و ترمیم است؛ مشروط به اینکه حجم ترشحات یا خونریزی زیاد نباشد و بوی نامطبوع نداشته باشد. در هفته دوم، ترشحات تقریباً متوقف شد و آقای م.ک به زندگی روزمره خود بازگشت. این نمونه نشان می‌دهد که هر ترشح یا خونی بعد از عمل به‌تنهایی بیانگر وجود مشکل یا عفونت نیست، بلکه باید همواره معیارهای حجمی، بوی ترشحات و نشانه‌های التهاب را نیز در نظر گرفت.

توصیه نهایی

جراحی فیستول مقعدی می‌تواند روندی پراسترس و گاه دردناک باشد، اما با آگاهی از علائم طبیعی پس از عمل، می‌توان دوره نقاهت را با آرامش خاطر بیشتری سپری کرد. علت ترشحات زرد رنگ و خونریزی بعد از عمل فیستول چیست؟ عمدتاً پاسخ را باید در مکانیزم دفاعی بدن و تخلیه مایعات التهابی جستجو کرد. البته اگر این ترشحات غلیظ، بدبو و با خونریزی شدید همراه باشد، احتمال عفونت بالا می‌رود و نیاز به مداخله پزشکی خواهد بود. همچنین علت خارش بعد از عمل فیستول در بسیاری از موارد به فرآیند ترمیم بافت و رشد سلول‌های جدید برمی‌گردد که طبیعی است؛ اما اگر خارش شدید و همراه با ترشحات غیرعادی باشد، باید بررسی بیشتر انجام شود.

با توجه به روش‌های نوین جراحی مانند لیزر و ابزارهای کم‌تهاجمی، احتمال بروز عوارض شدید کاهش یافته است و امروزه بی‌اختیاری بعد از عمل فیستول نیز با اجرای دقیق روش‌ها و توجه ویژه به اسفنکتر مقعدی، بسیار کمتر از گذشته مشاهده می‌شود. اگرچه مراقبت‌های پس از عمل همچنان نقش اساسی در پیشگیری از عفونت و خونریزی دارند؛ از جمله رعایت تغذیه مناسب، استراحت کافی و رعایت بهداشت فردی.

در نهایت، اگر نگران سایر عوارض دوره نقاهت فیستول مقعدی هستید، بهتر است ارتباطی مداوم با پزشک خود داشته باشید و در صورت مشاهده نشانه‌های غیرطبیعی مثل درد شدید، تورم یا تداوم ترشحات چرکی، مراجعه مجدد به جراح را در اولویت قرار دهید.

پرسش و پاسخ

1. آیا بعد از عمل فیستول، ترشحات زرد رنگ حتماً نشانه عفونت است؟

   • خیر. در هفته‌های اول پس از عمل، ترشحات زرد رنگ ممکن است طبیعی باشد و نشان‌دهنده روند بهبودی و پاکسازی باشد. اما اگر ترشحات بدبو و غلیظ شود یا همراه با تب و درد شدید باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.

2. چگونه بفهمیم خونریزی بعد از جراحی فیستول خطرناک است؟

   • خونریزی خفیف یا لکه‌بینی در روزهای اول طبیعی است. اما اگر میزان خونریزی زیاد، مداوم باشد یا فرد دچار سرگیجه و افت فشار شود، باید سریعاً به مراکز درمانی مراجعه کند.

3. چه مدت بعد از جراحی می‌توانیم ورزش یا فعالیت بدنی داشته باشیم؟

   • معمولاً توصیه می‌شود در هفته اول تا دوم، بیشتر استراحت کنید و از فعالیت‌های سنگین بپرهیزید. پس از آن، با نظر پزشک می‌توانید ورزش‌های سبک یا پیاده‌روی را آغاز کنید. ورزش شدید یا بلند کردن اجسام سنگین را تا ترمیم کامل زخم باید به تعویق انداخت.

4. آیا همه روش‌های جراحی فیستول می‌توانند موجب بی‌اختیاری شوند؟

   • خیر. اگرچه روش‌های قدیمی‌تر احتمال بیشتری برای آسیب به عضلات اسفنکتر داشتند، اما امروزه با تکنیک‌های کم‌تهاجمی و توجه جراحان به حفاظت از بافت سالم اطراف، احتمال بی‌اختیاری بسیار کمتر است.

5. آیا می‌توان با روش‌های خانگی از بروز عفونت جلوگیری کرد؟

   • روش‌های خانگی مانند حمام سیتز، رعایت بهداشت و رژیم غذایی مناسب می‌توانند کمک‌کننده باشند، اما اگر علائم عفونت وجود داشته باشد (مثلاً ترشحات چرکی شدید، تب و درد زیاد)، درمان دارویی یا جراحی مجدد ممکن است ضروری باشد.

منابع (به شکل استاندارد)

1. R. Nelson, “Anorectal Abscess-Fistula: Current Management,” Clinics in Colon and Rectal Surgery, vol. 20, no. 2, 2007, pp. 102-109.
2. Garg, P., “Comparison of Fistula Plug vs Endorectal Advancement Flap vs Ligation of the Intersphincteric Fistula Tract (LIFT) for Fistula-in-ano: A Systematic Review and Meta-analysis,” International Journal of Surgery, 2017, 40: 1-10.
3. McDermott, F. D., et al. “Clinical Practice Guideline for the Management of Anal Fissure and Fistula-in-Ano,” Colorectal Disease, vol. 19, no. 3, 2017, pp. 12-23.

در این مقاله، سعی شد جامع‌ترین اطلاعات ممکن درباره علل و عوارض بعد از عمل فیستول مقعدی ارائه شود و به پرسش‌های متداولی چون چگونه متوجه عفونت فیستول شویم؟ و چند روز بعد از عمل فیستول ترشح چرکی دارد؟ پاسخ دهیم. اگر همواره به نکات مطرح‌شده در مورد مراقبت‌های بعد از عمل توجه داشته باشید و در صورت بروز هرگونه علائم شدید یا مشکوک، مراجعه به پزشک را در اولویت قرار دهید، می‌توانید با خیالی آسوده دوران نقاهت را سپری کنید.

امیدوارم این نوشتار توانسته باشد چالش‌های ذهنی شما را برطرف کند و در صورت نیاز، کلینیک روشنک با روش‌های نوین و تیم متخصص خود، همواره آماده ارائۀ مشاوره و خدمات درمانی است.