بسیاری از ما در طول زندگی با مشکلات جسمی مختلفی روبرو می‌شویم که گاهی اوقات اطلاعات نادرست و باورهای اشتباه در مورد آن‌ها، نگرانی و سردرگمی ما را بیشتر می‌کند. یکی از این مشکلات که متأسفانه به دلیل ماهیت آن، اغلب با خجالت و سکوت همراه است، بیماری شقاق مقعدی است. این عارضه که با درد و ناراحتی قابل توجهی همراه است، متأسفانه دستخوش باورهای نادرست فراوانی شده است که می‌تواند منجر به تأخیر در درمان و تحمل رنج بیشتر برای فرد مبتلا شود.

به عنوان یک متخصص در این زمینه، هدف من در این مقاله آن است که با زبانی ساده و صمیمی، شما را با واقعیت‌های مربوط به شقاق آشنا کنم و به برخی از رایج‌ترین باورهای نادرست درباره شقاق مقعدی پاسخ دهم. امیدوارم این اطلاعات بتواند دیدگاه شما را نسبت به این بیماری تغییر داده و در صورت نیاز، شما را برای پیگیری درمان مناسب راهنمایی کند.

شقاق چیست و چقدر شایع است؟

شقاق مقعدی در واقع یک ترک یا بریدگی کوچک در ناحیه مخاطی کانال مقعد است. این ناحیه به دلیل وجود پایانه های عصبی فراوان، بسیار حساس بوده و حتی یک ترک کوچک نیز می‌تواند درد شدیدی ایجاد کند، به خصوص هنگام دفع مدفوع.

شاید تصور کنید که شقاق یک بیماری نادر است، اما واقعیت این است که این عارضه نسبتاً شایع است و می‌تواند افراد را در هر سنی، از نوزادان گرفته تا سالمندان، تحت تأثیر قرار دهد. آمار دقیقی از میزان شیوع آن در ایران در دسترس نیست، اما مطالعات جهانی نشان می‌دهد که درصد قابل توجهی از افراد در مقطعی از زندگی خود با این مشکل روبرو می‌شوند.

تاریخچه شناخت شقاق

اگرچه ممکن است تصور شود شقاق یک بیماری مدرن است، اما بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که این عارضه از دیرباز در جوامع بشری وجود داشته است. در متون پزشکی قدیمی نیز اشاراتی به علائم و نشانه‌هایی مشابه شقاق دیده می‌شود. با پیشرفت علم پزشکی در قرن‌های اخیر، شناخت دقیق‌تر این بیماری، علل و روش‌های درمان آن نیز تکامل یافته است. امروزه، با بهره‌گیری از دانش و فناوری‌های نوین، روش‌های مؤثرتری برای تشخیص و درمان شقاق در دسترس است.

آخرین مطالعات انجام شده در مورد شقاق چه می‌گویند؟

تحقیقات مستمر در زمینه شقاق مقعدی همچنان ادامه دارد و هدف آن یافتن علل دقیق‌تر، روش‌های پیشگیری مؤثرتر و درمان‌های کم‌تهاجمی‌تر و با عوارض جانبی کمتر است. مطالعات اخیر بر نقش عواملی مانند افزایش فشار عضلات اسفنکتر داخلی مقعد، کاهش خونرسانی به ناحیه مقعد و عوامل التهابی در ایجاد و مزمن شدن شقاق تمرکز داشته‌اند. همچنین، تحقیقات در زمینه استفاده از داروهای موضعی جدید، روش‌های لیزر درمانی و سایر تکنیک‌های نوین برای بهبود سریع‌تر و کاهش درد بیماران ادامه دارد.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به شقاق قرار می‌گیرند؟

همانطور که گفته شد، شقاق می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما برخی عوامل می‌توانند احتمال ابتلا به آن را افزایش دهند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• یبوست مزمن و زور زدن هنگام دفع: این عامل یکی از شایع‌ترین علل ایجاد شقاق است. مدفوع سفت و حجیم می‌تواند باعث ایجاد ترک در مخاط مقعد شود.
• اسهال‌های مکرر و شدید: حرکات مکرر روده و التهاب ناشی از اسهال نیز می‌تواند به مخاط مقعد آسیب برساند.
• زایمان: فشار ناشی از زایمان طبیعی می‌تواند در برخی موارد منجر به ایجاد شقاق شود.
• بیماری‌های التهابی روده (IBD): بیماری‌هایی مانند کرون و کولیت اولسراتیو می‌توانند خطر ابتلا به شقاق را افزایش دهند.
• رابطه جنسی مقعدی: این عمل می‌تواند باعث آسیب و ایجاد ترک در ناحیه مقعد شود.
• جراحی‌های ناحیه مقعد: در برخی موارد، جراحی‌های انجام شده در این ناحیه می‌تواند به ایجاد شقاق منجر شود.
• کاهش جریان خون در ناحیه مقعد: برخی شرایط پزشکی می‌توانند باعث کاهش خونرسانی به این ناحیه شده و ترمیم زخم را دشوارتر کنند.

جالب است بدانید که برخلاف یک باور نادرست رایج، فقط در افراد مسن به شقاق مبتلا نمی‌شود و این عارضه در تمام گروه‌های سنی دیده می‌شود. همچنین، این تصور که زنان بیشتر از مردان به شقاق مبتلا می‌شوند نیز از نظر علمی ثابت نشده است و شیوع آن در هر دو جنس تقریباً یکسان است.

باورهای نادرست رایج درباره شقاق و واقعیت‌های آن‌ها

اکنون بیایید به بررسی برخی از مهم‌ترین باورهای نادرست درباره شقاق بپردازیم و واقعیت‌های علمی را در مورد آن‌ها روشن کنیم:

باور نادرست: بیماری شقاق، بواسیر و فیستول یکی هستند.

واقعیت: این سه عارضه اگرچه در ناحیه مقعد رخ می‌دهند، اما کاملاً متفاوت هستند. شقاق یک ترک یا بریدگی در مخاط مقعد است، بواسیر به تورم و التهاب عروق خونی در داخل یا اطراف مقعد گفته می‌شود، و فیستول یک کانال غیرطبیعی بین داخل مقعد یا روده و پوست اطراف آن است. علائم و روش‌های درمان این سه بیماری نیز با یکدیگر تفاوت دارند.

باور نادرست: نشستن روی سطوح سرد یا سخت باعث شقاق می‌شود.

واقعیت: هیچ مدرک علمی مبنی بر اینکه نشستن روی سطوح سرد یا سخت به طور مستقیم باعث ایجاد شقاق شود وجود ندارد. اگرچه ممکن است این کار در برخی افراد باعث ناراحتی شود، اما علت اصلی شقاق معمولاً آسیب فیزیکی به ناحیه مقعد است.

باور نادرست: عمل جراحی تنها روش درمان شقاق است.

واقعیت: در بسیاری از موارد، به خصوص در شقاق‌های حاد (تازه ایجاد شده)، درمان‌های غیرجراحی مانند استفاده از پمادهای موضعی (مانند نیتروگلیسیرین یا بی‌حس کننده‌ها)، ملین‌ها برای جلوگیری از یبوست، و نشستن در آب گرم (حمام سیتز) می‌تواند مؤثر باشد و منجر به بهبودی شود. جراحی معمولاً برای شقاق‌های مزمن که به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نداده‌اند در نظر گرفته می‌شود. امروزه، در کلینیک روشنک، علاوه بر روش‌های جراحی سنتی، از روش‌های نوین و کم تهاجمی نیز برای درمان شقاق استفاده می‌شود که با درد و دوره نقاهت کوتاه‌تری همراه هستند.

باور نادرست: بهداشت ضعیف باعث ایجاد شقاق می‌شود.

واقعیت: اگرچه رعایت بهداشت ناحیه مقعد برای جلوگیری از عفونت و تسریع بهبودی مهم است، اما بهداشت ضعیف به طور مستقیم علت ایجاد شقاق نیست. شقاق معمولاً ناشی از آسیب فیزیکی به این ناحیه است، نه عدم رعایت بهداشت.

باور نادرست: داروهای گیاهی بیماری شقاق را درمان می‌کنند.

واقعیت: در حالی که برخی گیاهان دارویی ممکن است خواص ضدالتهابی یا تسکین دهنده داشته باشند و به کاهش علائم کمک کنند، هیچ مدرک علمی قوی مبنی بر درمان قطعی شقاق با داروهای گیاهی به تنهایی وجود ندارد. استفاده از داروهای گیاهی باید با مشورت پزشک و به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع صورت گیرد.

باور نادرست: شقاق یک بیماری نادر است.

واقعیت: همانطور که پیشتر گفته شد، شقاق یک بیماری نسبتاً شایع است و بسیاری از افراد در طول زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. خجالت و عدم صحبت در مورد این مشکل ممکن است باعث شود که نادر به نظر برسد، اما در واقع اینگونه نیست.

باور نادرست: بیماری شقاق یک بیماری شرم‌آور است.

واقعیت: هیچ دلیلی برای شرمندگی از ابتلا به شقاق وجود ندارد. این یک عارضه پزشکی است که می‌تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد، درست مانند سرماخوردگی یا هر بیماری دیگر. مهم است که در صورت بروز علائم، به پزشک مراجعه کرده و برای درمان اقدام کنید.

باور نادرست: شقاق همیشه با خونریزی شدید همراه است.

واقعیت: خونریزی یکی از علائم شقاق است، اما معمولاً به صورت مقدار کمی خون روشن است که پس از دفع مدفوع دیده می‌شود. خونریزی شدید از مقعد می‌تواند نشانه مشکلات جدی‌تری باشد و نیاز به بررسی دقیق‌تر توسط پزشک دارد.

باور نادرست: گذاشتن یخ در مقعد باعث درمان شقاق می‌شود.

واقعیت: استفاده از یخ ممکن است به کاهش التهاب و تسکین موقت درد کمک کند، اما به هیچ وجه درمان قطعی شقاق نیست. درمان شقاق نیازمند رویکرد جامع‌تری است که شامل تغییر سبک زندگی، استفاده از داروها و در صورت لزوم، انجام اقدامات پزشکی یا جراحی تحت نظر پزشک متخصص است.

علائم شقاق چیست؟

شایع‌ترین علامت شقاق، درد شدید هنگام دفع مدفوع است که می‌تواند تا چند ساعت پس از آن نیز ادامه داشته باشد. سایر علائم ممکن عبارتند از:

• مشاهده خون روشن روی دستمال توالت یا در کاسه توالت
• احساس سوزش و خارش در ناحیه مقعد
• اسپاسم عضلات اسفنکتر مقعد
• مشاهده یک زائده کوچک یا ترک در اطراف مقعد

عوارض احتمالی شقاق درمان نشده

عدم درمان شقاق می‌تواند منجر به عوارض زیر شود:

• مزمن شدن شقاق: شقاق حاد اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند به شقاق مزمن تبدیل شود که درمان آن دشوارتر است.
• تنگی کانال مقعد (استنوز): اسپاسم مداوم عضلات اسفنکتر می‌تواند منجر به تنگی کانال مقعد شود و دفع مدفوع را دشوارتر کند.
• تشکیل زائده پوستی (هموروئید کاذب یا اسکین تگ): التهاب مزمن می‌تواند باعث ایجاد یک زائده پوستی در کنار شقاق شود.
• ایجاد فیستول: در موارد نادر، شقاق مزمن می‌تواند منجر به تشکیل فیستول شود.

تشخیص شقاق چگونه انجام می‌شود؟

تشخیص شقاق معمولاً با معاینه فیزیکی ساده توسط پزشک متخصص انجام می‌شود. پزشک با بررسی ناحیه مقعد می‌تواند ترک یا بریدگی را مشاهده کند. در برخی موارد، ممکن است برای بررسی دقیق‌تر یا رد سایر علل احتمالی، انجام آنوسکوپی (وارد کردن یک لوله کوچک مجهز به دوربین به داخل مقعد) توصیه شود.

روش‌های نوین درمانی شقاق در کلینیک روشنک

در کلینیک روشنک، ما با بهره‌گیری از دانش روز و تجهیزات پیشرفته، طیف کاملی از روش‌های درمانی مؤثر برای شقاق را ارائه می‌دهیم. رویکرد ما در درمان شقاق، ابتدا تمرکز بر روش‌های غیرجراحی و کم تهاجمی است. این روش‌ها شامل:

• درمان‌های دارویی موضعی: استفاده از پمادها و کرم‌های مخصوص که باعث شل شدن عضلات اسفنکتر و بهبود جریان خون در ناحیه آسیب دیده می‌شوند.
• تزریق بوتاکس: تزریق دوز کمی از بوتاکس به عضلات اسفنکتر می‌تواند به طور موقت باعث شل شدن آن‌ها شده و به ترمیم شقاق کمک کند. این روش کم تهاجمی و با عوارض جانبی کمی همراه است.
• لیزر درمانی: استفاده از لیزر می‌تواند به تحریک ترمیم بافت و کاهش درد و التهاب کمک کند. این روش نیز معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود.

در مواردی که شقاق مزمن شده و به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نمی‌دهد، ممکن است جراحی توصیه شود. روش‌های جراحی مختلفی برای درمان شقاق وجود دارد که جراح با توجه به شرایط بیمار، بهترین گزینه را انتخاب می‌کند. یکی از رایج‌ترین روش‌های جراحی، اسفنکتروتومی جانبی داخلی است که در آن بخش کوچکی از عضله اسفنکتر داخلی بریده می‌شود تا فشار روی ناحیه شقاق کاهش یابد و امکان بهبودی فراهم شود.

ما در کلینیک روشنک همواره تلاش می‌کنیم تا با ارائه روش‌های نوین و کم تهاجمی، تجربه درمانی راحت‌تر و با نتایج بهتری را برای بیماران خود فراهم کنیم.

سخن پایانی

همانطور که دیدیم، باورهای نادرست درباره شقاق می‌تواند منجر به تأخیر در درمان و تحمل درد و ناراحتی غیرضروری شود. شقاق یک مشکل پزشکی قابل درمان است و با مراجعه به پزشک متخصص و دریافت درمان مناسب، می‌توان به بهبودی کامل دست یافت.

از آنجا که باورهای نادرست درباره شقاق می‌تواند کیفیت زندگی را مختل کند، توصیه می‌کنیم در صورت بروز علائم، هرچه سریعتر اقدام به بررسی و درمان کنید. متخصصان ما در کلینیک روشنک آماده‌اند تا با ارائه مشاوره‌های تخصصی و روش‌های درمانی مؤثر، شما را در مسیر بهبودی همراهی کنند. به یاد داشته باشید که سلامتی شما ارزشمند است و نباید آن را قربانی باورهای اشتباه و خجالت‌های بی‌مورد کنید.

پرسش‌های متداول

آیا شقاق مسری است؟

خیر، شقاق یک بیماری مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.

چه مدت طول می‌کشد تا شقاق درمان شود؟

مدت زمان درمان به نوع شقاق (حاد یا مزمن) و روش درمانی بستگی دارد. شقاق حاد معمولاً طی چند هفته با درمان‌های غیرجراحی بهبود می‌یابد، در حالی که شقاق مزمن ممکن است به زمان بیشتری برای درمان نیاز داشته باشد.

آیا می‌توان از بروز شقاق پیشگیری کرد؟

رعایت رژیم غذایی پر فیبر، نوشیدن آب کافی، جلوگیری از یبوست و اسهال مزمن، و اجتناب از زور زدن هنگام دفع می‌تواند به پیشگیری از شقاق کمک کند.

آیا درمان‌های خانگی برای شقاق مؤثر هستند؟

درمان‌های خانگی مانند نشستن در آب گرم می‌توانند به تسکین درد و التهاب کمک کنند، اما معمولاً برای درمان قطعی شقاق کافی نیستند و نیاز به درمان‌های پزشکی تحت نظر پزشک وجود دارد.

آیا بعد از درمان شقاق احتمال عود آن وجود دارد؟

بله، در صورت عدم رعایت نکات پیشگیرانه و وجود عوامل خطر، احتمال عود شقاق وجود دارد. پیگیری توصیه‌های پزشک و تغییر سبک زندگی می‌تواند به کاهش این احتمال کمک کند.

مراجع علمی

1. Nelson, R. L. (2010). Anorectal disorders. Clinical practice. 7(2), 191-198.
2. Zaghiyan, K. N., & Fleshner, P. R. (2011). Anal fissure. Clinics in colon and rectal surgery, 24(1), 22-29.
3. Gupta, P. J. (2015). Chronic anal fissure: current perspectives. Clinical and experimental gastroenterology, 8, 257.