احتمالاً برای شما هم پیش آمده که با شنیدن نام یک بیماری یا علامت ناخوشایند، ناخودآگاه نگران جدی بودن آن شوید. یکی از این موارد، شقاق مقعد است؛ عارضه‌ای نسبتاً شایع که با درد و ناراحتی در ناحیه نشیمنگاه همراه است. اما سوالی که ممکن است ذهن بسیاری از افراد را به خود مشغول کند این است که آیا این عارضه بی‌خطر است یا می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات جدی‌تری مانند سرطان مقعد شود؟ در این مقاله، تلاش می‌کنیم تا با زبانی ساده و در عین حال علمی به این پرسش پاسخ دهیم و ابعاد مختلف این موضوع را بررسی کنیم.

شقاق مقعدی چیست و چرا ایجاد می‌شود؟

اجازه دهید ابتدا کمی درباره خود شقاق صحبت کنیم. شقاق در واقع یک ترک یا بریدگی کوچک در دیواره داخلی مقعد است. این ناحیه به دلیل وجود پایانه های عصبی فراوان، بسیار حساس بوده و حتی یک ترک کوچک هم می‌تواند دردناک باشد، به خصوص هنگام دفع مدفوع.

اما چه عواملی می‌توانند منجر به ایجاد این ترک شوند؟ دلایل متعددی برای بروز شقاق وجود دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• یبوست مزمن و زور زدن هنگام دفع
• اسهال های مکرر و طولانی مدت
• وارد شدن فشار زیاد به مقعد در اثر زایمان طبیعی
• برخی بیماری‌های التهابی روده مانند کرون
• رابطه جنسی مقعدی
• وارد شدن آسیب مستقیم به ناحیه مقعد

همانطور که می‌بینید، بیشتر این عوامل به نحوی با فشار یا آسیب به ناحیه مقعد مرتبط هستند.

سرطان مقعد چیست و چه تفاوتی با شقاق دارد؟

در طرف دیگر ماجرا، سرطان مقعد قرار دارد؛ یک بیماری جدی که در آن سلول‌های غیرطبیعی به طور کنترل نشده در بافت‌های مقعد رشد می‌کنند. این بیماری می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند که برخی از آن‌ها ممکن است با علائم شقاق اشتباه گرفته شوند.

برای درک بهتر، بیایید به تفاوت بین فیشر و سرطان مقعد و روده بزرگ بپردازیم. شقاق یک آسیب موضعی و معمولاً سطحی در ناحیه مقعد است که اغلب با درمان‌های محافظه‌کارانه بهبود می‌یابد. در مقابل، سرطان مقعد یک بیماری با منشاء سلولی است که می‌تواند به بافت‌های مجاور و حتی سایر نقاط بدن گسترش یابد. سرطان روده بزرگ نیز یک بیماری مشابه است اما در قسمت‌های بالاتری از دستگاه گوارش، یعنی روده بزرگ، رخ می‌دهد. اگرچه هر دو نوع سرطان می‌توانند علائم گوارشی ایجاد کنند، اما محل بروز و در نتیجه برخی علائم آن‌ها متفاوت است.

آیا ارتباطی بین شقاق و سرطان مقعد وجود دارد؟

این مهم‌ترین سوالی است که در ذهن بسیاری از افراد مبتلا به شقاق شکل می‌گیرد: آیا شقاق باعث سرطان می‌شود؟ خبر خوب این است که بر اساس تحقیقات و مطالعات علمی انجام شده، ارتباط مستقیم و قوی بین شقاق مزمن و افزایش خطر ابتلا به سرطان مقعد وجود ندارد. به عبارت دیگر، ابتلا به شقاق به خودی خود دلیلی بر بروز سرطان مقعد در آینده نیست.

با این حال، توجه به یک نکته ضروری است. برخی از علائم شقاق و سرطان مقعد می‌توانند مشابه باشند، به ویژه خونریزی و درد در ناحیه مقعد. به همین دلیل، تشخیص دقیق علت این علائم از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر علائم شما طولانی مدت شده یا تغییر کرده است، حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا با انجام معاینات لازم، علت دقیق مشخص شود و در صورت لزوم، اقدامات درمانی مناسب آغاز گردد.

علت شقاق و سرطان روده

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، علت شقاق بیشتر به عوامل مکانیکی و آسیب‌های موضعی مربوط می‌شود. در مقابل، علت سرطان روده و مقعد پیچیده‌تر است و شامل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی می‌شود. برخی از عوامل خطر شناخته شده برای سرطان‌های این ناحیه عبارتند از:

• سن بالا
• سابقه خانوادگی سرطان روده یا مقعد
• بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو و کرون (که می‌توانند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند)
• عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) برای سرطان مقعد
• داشتن شرکای جنسی متعدد (برای سرطان مقعد مرتبط با HPV)
• سیگار کشیدن

همانطور که ملاحظه می‌کنید، علت شقاق و سرطان روده و مقعد تا حد زیادی متفاوت هستند.

علائم شقاق مقعد و سرطان مقعد

شناخت علائم شقاق مقعدی و سرطان مقعد می‌تواند به تشخیص زودهنگام و اقدام به موقع کمک کند.

علائم شایع شقاق مقعد عبارتند از:

• درد شدید هنگام دفع مدفوع که ممکن است تا چند ساعت پس از آن نیز ادامه داشته باشد.
• مشاهده خون روشن روی دستمال توالت یا در کاسه توالت.
• احساس سوزش و خارش در ناحیه مقعد.
• وجود یک زائده کوچک یا برآمدگی در نزدیکی ترک مقعد.
• اسپاسم عضلات اسفنکتر مقعد.

علائم احتمالی سرطان مقعد می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• خونریزی از مقعد (که ممکن است روشن یا تیره باشد).
• درد یا فشار در ناحیه مقعد.
• تغییر در عادات دفع مدفوع (مانند اسهال یا یبوست جدید یا تغییر در قوام مدفوع).
• احساس پری یا توده در ناحیه مقعد.
• کاهش وزن ناخواسته.
• خستگی.
• تورم غدد لنفاوی در ناحیه کشاله ران.

همانطور که می‌بینید، برخی از این علائم (مانند خونریزی و درد) در هر دو عارضه مشترک هستند. به همین دلیل، خوددرمانی و نادیده گرفتن علائم، به ویژه اگر طولانی مدت یا پیشرونده باشند، کار درستی نیست.

درمان شقاق و سرطان مقعد

درمان شقاق معمولاً بر کاهش درد، بهبود زخم و جلوگیری از عود آن تمرکز دارد. روش‌های درمانی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• درمان‌های خانگی: استفاده از ملین‌ها برای جلوگیری از یبوست، نشستن در آب گرم (حمام سیتز)، استفاده از پمادهای موضعی (مانند نیتروگلیسیرین یا لیدوکائین) برای کاهش درد و اسپاسم.
• دارو درمانی: تجویز داروهای مسکن یا داروهایی که به شل شدن عضلات اسفنکتر مقعد کمک می‌کنند.
• تزریق بوتاکس: تزریق سم بوتولینوم به عضلات اسفنکتر برای شل کردن آن‌ها.
• جراحی: در موارد شقاق مزمن و مقاوم به درمان‌های دیگر، ممکن است جراحی برای برداشتن بافت آسیب دیده یا شل کردن بخشی از عضله اسفنکتر انجام شود.

در کلینیک روشنک، ما با بهره‌گیری از روش‌های نوین و کم تهاجمی، تلاش می‌کنیم تا بهترین و موثرترین درمان را برای شقاق مقعد ارائه دهیم و بهبودی سریع و کاهش درد بیماران را تضمین نماییم.

درمان سرطان مقعد بسته به مرحله بیماری، نوع سلول‌های سرطانی و وضعیت سلامت کلی بیمار متفاوت است و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• جراحی: برداشتن تومور و بافت‌های اطراف آن.
• شیمی درمانی: استفاده از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی.
• پرتودرمانی: استفاده از اشعه ایکس یا سایر پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی.
• درمان‌های هدفمند: استفاده از داروهایی که به طور خاص پروتئین‌ها یا ژن‌های موجود در سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند.
• ایمونوتراپی: تحریک سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی.

همانطور که مشاهده می‌کنید، رویکردهای درمانی برای شقاق و سرطان مقعد کاملاً متفاوت هستند و این بر اهمیت تشخیص دقیق و به موقع تاکید می‌کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر دچار علائمی مانند درد مقعدی، خونریزی، یا تغییر در عادات دفع مدفوع هستید، به ویژه اگر این علائم برای مدت طولانی ادامه داشته یا بدتر شده‌اند، حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک با انجام معاینات فیزیکی و در صورت لزوم، آزمایش‌های تشخیصی مانند آنوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی، می‌تواند علت دقیق علائم شما را تشخیص داده و بهترین برنامه درمانی را برایتان تعیین کند.

چگونه بفهمم آیا شقاق باعث سرطان می‌شود؟ یا دارم؟ همانطور که گفته شد، شقاق به خودی خود باعث سرطان نمی‌شود. اما اگر شما مبتلا به شقاق هستید و علائم شما بهبود نیافته یا علائم جدیدی مانند تغییر در قوام مدفوع، کاهش وزن ناخواسته یا درد مداوم را تجربه می‌کنید، مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق‌تر ضروری است.

آیا شقاق باعث خونریزی شدید می‌شود؟ خونریزی ناشی از شقاق معمولاً خفیف و به صورت خون روشن روی دستمال توالت یا در کاسه توالت است. خونریزی شدید و مداوم می‌تواند نشانه مشکل جدی‌تری باشد و نیاز به بررسی فوری دارد.

سخن پایانی

در پایان، لازم به تاکید است که اگرچه شقاق مقعد یک عارضه آزاردهنده است، اما به طور مستقیم خطر ابتلا به سرطان مقعد را افزایش نمی‌دهد. با این حال، تشابه برخی علائم این دو عارضه، اهمیت تشخیص دقیق و به موقع را دوچندان می‌کند. در صورت تجربه هرگونه علامت غیرطبیعی در ناحیه مقعد، تعلل نکنید و برای بررسی و درمان مناسب به پزشک متخصص مراجعه نمایید. سلامت شما اولویت ما در کلینیک روشنک است و ما با ارائه خدمات تخصصی و بهره‌گیری از دانش روز، در کنار شما هستیم تا بهترین مراقبت‌های پزشکی را دریافت کنید.

پرسش‌های متداول

آیا هر خونریزی از مقعد نشانه سرطان است؟

خیر، خونریزی از مقعد می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله شقاق، بواسیر، یا التهابات روده. با این حال، هرگونه خونریزی از مقعد باید توسط پزشک بررسی شود تا علت دقیق آن مشخص گردد.

آیا درمان نشدن شقاق مزمن خطرناک است؟

شقاق مزمن می‌تواند باعث درد و ناراحتی مداوم، اسپاسم عضلات مقعد و در نتیجه، تشدید یبوست شود. اگرچه به خودی خود منجر به سرطان نمی‌شود، اما کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و نیاز به درمان دارد.

چه کسانی بیشتر در معرض شقاق قرار می‌گیرند؟

افرادی که دچار یبوست مزمن هستند، خانم‌ها پس از زایمان، و افرادی که رابطه جنسی مقعدی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به شقاق قرار دارند.

آیا راهی برای پیشگیری از شقاق وجود دارد؟

بله، حفظ رژیم غذایی پر فیبر، نوشیدن آب کافی، جلوگیری از یبوست و اسهال، و اجتناب از زور زدن هنگام دفع می‌توانند به پیشگیری از شقاق کمک کنند.

آیا سرطان مقعد در جوانان هم دیده می‌شود؟

اگرچه سرطان مقعد بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال شایع است، اما در سنین پایین‌تر نیز می‌تواند رخ دهد، به ویژه در افرادی که عوامل خطر خاصی مانند عفونت HPV دارند.

مراجع علمی

1. National Cancer Institute. (n.d.). Anal Cancer Treatment (PDQ®)-Patient Version. Retrieved from
2. American Society of Colon and Rectal Surgeons. (n.d.). Fissure in Ano. Retrieved from
3. Mayo Clinic. (n.d.). Anal cancer. Retrieved from